รวมกลบทสัมผัสอักษร ไพเราะ

         การใช้คำสัมผัสอักษรที่มีเสียงพยัญชนะตัวเดียวกันหรือเสียงเดียวกัน แบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ  ได้แก่  

การใช้สัมผัสโดยมีคำซ้ำกัน  มีด้วยกัน 6 ชนิด  คือ

1.  กลบทจตตุรงคนายก

         จักกรีดจักกรายจักย้ายจักย่อง                         ไม่เมินไม่มองไม่หมองไม่หมาง

งามเนื้องามนิ่มงามยิ้มงามย่าง                                ดูคิ้วดูคางดูปรางดูปรุง

                                                                                (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

2.  กลบทจตุรงคประดับ

         ไม่ควรคู่ผู้แสวงสวัสดิ์หวัง                               ไม่ควรนั่งนิ่งตะลึงตะเลิงไหล

ไม่ควรเฉยเลยสละสลัดใจ                                        ไม่ควรไทจะชีวงชีวังวาย

                                                                                 (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

3.  กลบทตรียมก

         สิ้นอาสัญในอาศรมที่อาศัย                              อนาถใจอนาโถโอ้อาขนาง

พระองค์เดียวพระอับเปลี่ยวพระองค์นาง                   ม้วยชีพวางชีวาตม์ขาดชีวัง

                                                                                  (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

4.  กลบททวิสูตรสองไข

         จะพากจะเพียรเวียนสวาทที่มาดที่หมาย        ดังเวียนดังว่ายวังวนระหนระเห
ระหวยระหายสายน้ำชล่ำชเล                                  ยิ่งว้ายิ่งเหว่หวั่นจิตจะปลิดจะปลง
                                                                               (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

5.  กลบทสะบัดสะบิ้ง

         ทั้งบัณฑุกัมพล์อัมราชก็หวาดก็ไหว               คลุ้มเป็นไฟร้อนแรงไม่แห้งไม่หาย

เดชะศีลสุดสวาทไม่คลาดไม่คลาย                        ชอุ่มชอายอลเวงคระแครงคระโครม

                                                                               (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         โอ้ยังหลับกลับรู้สึกสำนึกสำเหนียก                จะร่่ำเรียกร่ำไรร้องไห้ร้องหา

จะแลเหลียวเปลี่ยวอุระนิจจะนิจจา                          จะอาทวาแสนทวีทุกวี่ทุกวัน

                                                                                (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

6.  กลบทอักขระโกศล

         มาแทบมาที่ไดดาบส                          ยกงวงยกงาจดจิตเหิน

กลัวฤทธิ์กลัวแรงราญฤทธิ์เริน                      กลับเหินกลับหันหนีหน้าจร

                                                                     (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

การใช้อักษรสัมผัสเป็นคู่กัน มี 2 ชนิด  ได้แก่

1.  กลบทกินนรรำ

         กระดากเดิมจะเพิ่มพูลประมูลมิตร                   จะตามติดระอิดระอายระคายขาม

สละลอบปะชอบเชิงละเลิงลาม                                จะพลิกเพลงเขนงหนามจะคร้ามครัน

                                                                                 (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

2.  กลบทอักขระโกศล

         เสนาเสนังแน่นเนาใน                      รับองค์รับอรรถใส่เศียรศรี

จัดแจงจัดจับช้างชาญดี                            มืดมนมืดมีมันมาไว

                                                                 (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         การใช้สัมผัสอักษรรับกันเป็นช่วง แบ่งเป็น 3 ลักษณะ  คือ

การใช้สัมผัสอักษรเดียวกันทั้งวรรค  มี 1 ชนิด  คือ

1.  กลบทอักษรล้วน

         ลัดลอดเลียบแลเหลี่ยวเหลียวแลหลง                   เห็นเหมหงส์หวนเหินหันหวงหา

แม้นเหมือนแม่มามุ่งเมียงมองมา                                   นึกแน่นางน้ำเนตรแนวหน้านอง

แลลิงลมล้อลูกเล้าโลมเลี้ยง                                          มุ่งหมายเมียงมาดแม้นเหมือนแม่หมอง

เลี้ยงลูกแล้วเล้าโลมละเลิงลอง                                     จิตเจตจองจ่อจดใจเจียมจม

                                                                                       (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         ดูเด็ดดวงแดดิ้นได้โดยด่วน                                   สิ้นสื่อสวนสิ่งสงสัยสิใส่สี

ทำทบทวนเทียมเทียบที่ท่วงที                                        กับเกศแก้วกากีก็กลกัน

งามงอนงอนงามงามงำเงื่อน                                          ยามยิ้มแย้มแย้มเยือนแยบเย้ยหยัน

จับจิตเจิมใจจงเจ้าเจียนจันทร์                                         กล้ำกลิ่นกลั่นกลบกลั้วกลิ่นเกลี้ยงเกลา

                                                                                       (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

การใช้สัมผัสอักษรเดียวกัน 2 ช่วง  มี 3 ชนิด  คือ

1.  กลบทเลวงวางตรวจ

         หุนฮึกฮะจะบวชชวดชมโฉม                     นอนหนาวหนอก่อไฟโหมผันพักตร์ผิง

จะแจ่มใจดีกว่าว่าวอนวิง                                   กรึกโกรธกริ่งกรองบวชดวดเดียวดาย

                                                                          (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

2.  กลบทกบเต้นต่อยหอย

         เจริญคำ  จำรู้คุณ  บุญท้าวสอง               แรกประคับ  รับประคอง  ปกป้องเศียร

พระคุณล้ำ  พร่ำคิดเลิศ  เชิดชูเจียร                  แน่จารึก  นึกจะเรียน  จำเนียรคุณ

                                                                         (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         จนสามภพ  จบสูญพื้น   นภากาศ            ม้วยสิ่งชื่น  หมื่นแสนชาติ  ไม่ขอใกล้

สูญทั้งดิน  สิ้นทั้งดวง  อโณทัย                        เมรุใหญ่  ไหม้ระยำ  เป็นฝุ่นฟอน

                                                                         (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

3.  กลบทละลอกแก้วกระทบฝั่้ง

         มุ่งปะทะ  มาปะที่  คนตีกลอง                    เพื่อนทักจ๋า  พูดท้าจ้อง  พรานร้องถาม

เดิมแรกหู  ได้รู้เหตุ  สังเกตความ                       ว่าทรงนาม  ว่าทรามนาถ  นิราศจร

                                                                           (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

รวมกลบทสัมผัสอักษร

สัมผัสอักษรข้ามวรรคระหว่างต้นวรรคหน้า กับ ต้นวรรคถัดไปซึ่งเป็นวรรคคู่กัน  คือวรรคสดับกับวรรครับ  วรรครองกับวรรคส่ง  มี 1 ชนิด  คือ

1.  กลบทจตุรงคยมก

         ในน้ำหนองห้อมมหาสาคเรศ                  นางนุชเนตรเมขลาเลิศวิสัย

ละล่วงเลื่อนแลเล่ห์ล้ำวิไล                               ล่วงเหลี่ยมไล่ล่อแก้วอยู่แวววับ

ยักขะคันธรรพนาคา                                         ยักษ์คณาคนธรรพ์อันเสร็จสรรพ

ทั่้วโลกล้วนนาคครุฑมนุษย์นับ                        เที่ยวเลี้ยวลับเลื่อนล่วงจงจ้วงใจ

                                                                        (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

การใช้สัมผัสอักษรต้นวรรค  มี 1 ชนิด  คือ

1.  กลบทเบญจวรรณห้าสี

         จอมจักรเจ้าแจ้งเจาะฟังเพราะพร้อง                  จวนจิตจ่องจนใจสงสัยสนิท

ไม่หมายแม้นมุ่งมาดบุตรคาดผิด                                จอแจจิตจวนเจือไม่เชื่อใจ

                                                                                    (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

  

         เฝ้าฝากฝังฝักฝ่ายหมายเป็นน้อง                        ควรเคืองข้องคุมเคียดเดียดฉันท์ไฉน

อย่ายักเยื้องแยบยลเป็นกลใน                                      จะจางใจจากแจงให้แจ้งการ

                                                                                     (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

กลบทสัมผัสอักษร

การใช้สัมผัสสระชิด 3 คู่ โดยมีคำอื่้นแทรก  มี 1 ชนิด  คือ

1.  กลบทพิณประสานสาย

         ต้องตายร้ายต้องเตเรต้องตกรก                   ระอกหกระอายหายระอาหา

เจ้าพากลากเจ้าพงศ์หลงเจ้าพาลา                        จะหาหน้าจะเหือยเนีอยจะหวนนวล

                                                                              (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

การใช้สัมผัสสระชิดต้นวรรคและปลายวรรค  มี 2 ชนิด

1.  กลบทก้านต่อดอก

         จึ่งปลดเปลื้องเครื่องทรงภูษาหา

นุ่งผ้าคากรองเอี่ยมเทียมพรหมสม

ห่มหนังเสือเหลือดีนิยมชม

งามอุดมดั่งจันทร์บันเทิงเริง

(กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         ตั้งแต่พรากจากเจ้ามาวันนั้น                     ไม่เว้นวายคลายกระสันรัญจวนหวน

โอ้โฉมงามงามเสงี่ยมสงวนนวล                       พี่เจียมจิตมิดม้วนอารมณ์กรม

                                                                          (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

2.  กลบทอักษรสังวาส

         ครั้นวันหนึ่งเข้ายามราตรีศรี                      เจ้าเข้าที่ไสยาอารมณ์สม

สนิทจิตหลับดีนิยมชม                                       นางวางซึ่งอารมณ์สุบินจินต์

                                                                          (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         ออพอรู้เชิงเช่นสนัดชัด                             ใจไม่ยืนย่อมวิบัติเจียวจริงหญิง

กลฝนค้างใบบัวกลัวสิ่งจริง                                 แน่แท้ที่จะกลิ้งกลับกลายวาย

                                                                           (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

การใช้สัมผัสสระแทรก  มีด้วยกัน 3 ชนิด  ได้แก่

1.  กลบทกินนรรำ

         อารามรักสมัครมากกระดากได้                   จะเชยชิดชนิดไหนก็ไม่เหมือน

เสน่ห์น้อมถนอมนวลกระบวนเบือน                     จะชวดเชยละเลยเลื่อนจะเคลื่อนคลา

                                                                            (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

2.  กลบทละลอกแก้วกระทบฝั่ง

         ทุกแสนยิ่งทุกสิ่งยากลำบากกาย                ให้นึกแต่เห็นแน่ตายในกายสนาน

เดินมาลุแดนมุหลงข้ามดงดาน                           ถึงเขตเนินแถวเขินนานชื่นบานดี

                                                                            (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         เมื่อคราวไร้มีใครรื้อช่วยสื่อชัก                   ให้สำเร็จให้เสร็จรักสมัครสมาน

ได้การแน่ได้แก้หน้ามาว่าวาน                             ช่วยเที่ยวสื่อช่วยถือสารการกำบัง

                                                                            (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

3.  กลบททวิสูตรสองไข

         จึงเอื้อนจึงอ้อนวอนรักประดักประเดิด                  อย่าเหินอย่าห่างร้างเริดประเสริฐประสงค์

ไม่เสไม่แสร้งแจ้งรักประจักษ์ประจง                              จะขอจะคงเคียงข้างคนวางจนวาย

                                                                                      (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

สัมผัสอักษร

สัมผัสอักษรข้ามวรรคระหว่างท้ายวรรคหน้ากับต้นวรรคถัดไป  กลบทลักษณะนี้มีด้วยกัน 4 ชนิด  ได้แก่

1.  กลบทงูกระหวัดหาง

         แรกได้ฟังสั่งเสร็จให้เพชฌฆาต                      คิดปล่อยราชบิตุรงค์ผู้ทรงศักดิ์

สั่งให้ฆ่าบุตรแทนแสนชื่นนัก                                    นึกใจรักวิ่งมาไม่ช้าที

ทันพระองค์ทรงฤทธิ์พระบิตุราช                               ร้องประกาศเทวาในราศี

สองหัตถ์น้อมบังคมยอชุลี                                        แล้ววาทีตรัสก้องร้องว่าโภนโต

                                                                                 (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

2.  กลบทช้างประสานงา

         ประชดร้องพ้องพ้อด้วยต่อของ                       เดือดตะคอกออกร้องลำพองเสียง

เหล่าพวกซื้อเหล้าหมี่มีสำเนียง                                หมู่สาวนางนั่งเคียงใบ้หวยไทย

บให้ถึงอึงอ่านสารเสมียน                                         แสนสมัครรักเรียนเพียรอยากได้

ผินหยิบดูหมู่เสมียนเขียนล่อใจ                                แคะเล็มเจ้าเข้ากาไหล่ให้ละลวย

                                                                                 (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

3.  กลบทนาคบริพันธ์

         เห็นเกินกิจจึงลิขิตสารารัก                               สาราเรียงเสี่ยงลักษณ์อักษรสาร

อักษรส่งประสงค์สร้อยสุมามาลย์                             สมรมิ่งแม่อย่ารานอารมณ์รอน

อารมณ์รักสมัครมิตรขอชิดโฉม                                ขอชิดชื่นรื่นประโลมภิรมย์สมร

ภิรมย์สมานเสมือนหนึ่งสารที่วานวอน                      ที่วานว่ามาด้วยร้อนกมลทน

                                                                                 (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

4.  กลบทนาคราชแผลงฤทธิ์

         เจียนวุ่นวายบ่ายพักตร์ให้หนักใจ                      ให้น้อยจิตคิดไปใจหันเหียน

เจียนหวนหาว่าไว้ไม่สมเพียร                                     เมียนสุดภาคยากเจียนเวียนจิตใน

ไวจองนั่งสั่งให้พาดาบสจร                                        ดอนบากจากรีบผ่อนทิ้งห้อใหญ่

ไทให้ยากจิตหมายเห็นตายไว                                    ให้ตัววอดมอดไปแน่ใจคึก

                                                                                   (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         เพียงกล้าขึ้นด้วยชีเป็นที่พึ่ง                               ปึ่งเทียมพี่มีแต่ขึ้งถึงขึ้นเสียง

เถียงคำสัตย์ตัดพ้อเล่นพอเพียง                                  เลี่ยงพาดพันหมั่นเมียงเข้าวัดวา

ข้าหวังไว้ไม่เดาเงาในกระจก                                      นกกระจ้อยหง่อยงกต้องเกี่ยวหญ้า

ตาก็ยลคนอย่างย่อมมีมา                                            อย่าหมายเมืองนิริยกาสุดาจันท์

                                                                                    (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

                                    

         

                                                                                       

รวมกลบทสัมผัสสระ

การใช้สัมผัสสระชิด 1 คู่ โดยมีสัมผัสสระแทรก 1 คู่ มี 3 ชนิดคือ

1.  กลบทดำเนินนางสระ

         ขอบคันกันก่งขนงน้อม                    ขำค้อมง้อมงอนเช่นศรศิลป์

เนตรนุชดุจดำเหมือนน้ำนิล                      ค้อนคมสมสิ้นให้ยินยวน

                                                                 (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

2.  กลบทนารายณ์ทรงเครื่อง

         โอษฐ์ปรางอ้างเปรียบจันทร์เทียบจริงแท้                  สีแข่งแสงแขงามแผ่แง่ผม

นุ่งห่มนมเห็นนวลเต้นโนตม                                               น่าชิดนิดชมแลอมล่ออำ

                                                                                           (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

3.  กลบทมธุรสวาที

         มีเอกนางอย่างองค์ในวงศ์สวรรค์                             ดั่งดวงจันทร์แจ่มโฉมประโลมสมาน

พระพักตร์เทียบเปรียบพรหมอันชมฌาน                            พระศอปานเหมหงส์บรรจงจร

                                                                                          (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

การใช้สัมผัสสระชิด 2 คู่ โดยมีคำอื่นแทรก  มี 4 ชนิด  ได้แก่

1.  กลบทกบเต้นสลักเพชร

         โอ้ตัวเราเอาแต่ร่างอ้างตัวรอด                                  ลูกตัวมรณ์หลอนตายมอดลอดตายแม่น

ล้างที่คิดลิดที่ควรล้วนที่แค้น                                              อกแลแน่นแอ่นแล้วนำอำเหลือนึก

                                                                                           (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         กอปรทำวนกลถวิลกินเทวษ                                       นางอยู่ห้องน้องหยั่งเหตุเนตรยลหา

นานวันลึกนึกวันลับนับวันลา                                               โหยพักตร์ราหาพี่ร้างห่างภิรมย์

                                                                                            (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

2.  กลบทช้างชูงวง

         พ่อจงลับกลับครรไลไปป่าเถิด                          อย่าละเมิดเจิดใจแลแม่จะหมาง

พ่อแก่แล้วแด่วเดียวดายวายชีพวาง                          สมกับร่างสร้างกรรมแรงแต่งตัวมา

                                                                                  (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

3.  กลบทดุริยางคจำเรียง

         เสียงเสียงนกกกกกคู่คูคูขัน                              จักจักกระจั่นกลั่นกลั่นเสียงเกลี้ยงเกลี้ยงใส

แจ้วแจ้วจ้าร่าร่าร้องก้องก้องไพร                               เรเรไรใสใสเสียงเกลี้ยงเกลี้ยงกลม

                                                                                  (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

4.  กลบทนารายณ์ประลองศิลป์

         สมัครรักสมานรานสมรร้าง                               ที่จางหมางที่เจ้าเมาที่ใจหมาย

ประเหลาะเฉาะประโลมโฉมประลองชาย                  ไม่อายกายไม่อิดกิจไม่อำกัน

                                                                                  (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

         

กลอนกลบท

กลอนกลบท

         บทกวีของไทยที่เราเคยได้ยินกันมาบ้างแล้วว่ามีหลายประเภท  ได้แก่  โคลง  ร่าย  กาพย์  กลอน  ฉันท์  โดยแต่ละประเภทก็ยังมีการแยกย่อยไปอีกหลายอย่าง  เช่น  กลอน  ก็จะมี  กลอน 4  กลอน 8  กลอน9  หรือกลอนสุภาพ  เป็นต้น  กาพย์ก็จะมีกาพย์ยานี  กาพย์ฉบัง  เป็นต้น  

         ผู้เขียนบล็อกเริ่มได้รู้บางสิ่งบางอย่างเกี่ยวกับบทกลอน  ขณะกำลังศึกษาในระดับปริญญาตรีที่มหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งทางภาคใต้ 

ว่าแท้ที่จริงแล้ว  บทกลอนที่ฟังแล้วไพเราะแสดงถึงความโดดเด่นทางภาษาของไทยนั้นยังมีชื่อเรียกเฉพาะตามกลวิธีการแต่งหรือฉันทลักษณ์  เช่น  การบังคับใช้สระ  การบังคับใช้อักษร  การบังคับใช้วรรณยุกต์  การบังคับใช้มาตราตัวสะกด  การบังคับใช้คำ  หรือการบังคับแบบประสม  ซึ่งเราเรียกว่า  "กลบท"  

         "กลบท  เป็นวิธีการอย่างหนึ่งในการเขียนคำประพันธ์ที่บัญญัติพิเศษออกไปจากคำประพันธ์ธรรมดา  จึงหมายถึงคำประพันธ์หรือร้อยกรองที่ประดิษฐ์ให้มีลักษณะแปลกกว่าเดิม  โดยเพิ่มบัญญัติพิเศษต่างๆ เข้าไป"  (รศ.วันเนาว์  ยูเด็น : กลอนกล)  

         ผู้เขียนขอยกกลบทต่างๆ  เท่าที่จะหาได้มาเขียนไว้เพื่อร่วมอนุรักษ์  เชิดชู  ถึงความสามารถทางด้านภาษาของไทย  ที่มีความงดงามไม่แพ้ชาติใดในโลก  เพื่อเผยแพร่สืบไป

1.  การใช้สัมผัสสระชิด 1 คู่  กลบทที่มีบังคับลักษณะนี้มีด้วยกัน 4 ชนิด  คือ

1.1  กลบทกบเต้นกลางสระบัว  

        นางร้องน้องร่ำเลิศล้ำนาง          เสียงร้องสองร่างสำอางเสียง

เกลี้ยงสมกลมแสงแจ่มแจ้งเกลี้ยง     ไพรเราะเพราะเรียงสำเนียงไพร

                                                           (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         หวังใจไว้จงจำนงหวัง                ตรึกหมองตรองมั่งไม่ยั้งตรึก

ศึกจิตคิดกระเจิงดั่งเพลิงคึก                ยามเล่นเย็นระลึกนึกทุกยาม

                                                            (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

1.2  กลบทกบเต้นต่อยหอย

         ยุคลบังยังคู่บาทพระศาสนา        เป็นเทวินทร์ปิ่นเทวาโลกาสรรพ์

เคารพธรรมคำรพที่โมลีธรรม์               ส่องดวงใจใสดั่งจันทร์แจ่มอัมพร

                                                             (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         เชื่อก็สมชมก็สาแก่ใจสิ               เข็ดไม่รอขอไม่ริไปวันหน้า

ผูกสนิทผิดสนัดตัดตำรา                      จดทั้งหน้าจ่าทั้งนามแต่นี้ไป

                                                             (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

1.3  กลบทจตุรงคประดับ

         พระหน่อไท้ได้สดับแสดงกิจ         พระหน่อคิดจิตระวาบระหวาบหวาม

พระหน่อตรึกนึกคะเนคะนึงความ            พระหน่อนามความกระจัดกระจ่างใจ

                                                               (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         

1.4  กลบทสุรางค์ระบำ

         เพราะเอื้อมสุดอุตส่าห์แทบอาสัญ         ไม่ผ่อนหันผันหาแต่พาเหียร

ไม่ขอพบคบผิดขืนคิดเพียร                             จนจิตไหวใจเวียนจะเจียนวาย

                                                                        (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

2.  การใช้ใชัสัมผัสสระชิด 1 คู่ และใช้สัมผัสสระข้ามวรรค

2.1  กลบทนาคราชแผลงฤทธิ์

         กรุงกษัตริย์ตรัสฟังแค้นคั่งจิต          คิดแค้นใจไหวหวิดในจิตฉงน

จนฉงายกายไฉนใจร้อนรน                       จนร้าวรานการกมลจิตวนเวียน

                                                                 (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         

         ข้าหวังไว้ไม่เดาเงาในกระจก           นกกระจ้อยหง่อยงกต้องเกี่ยวหญ้า

ตาก็ยลคนอย่างย่อมมีมา                          อย่าหมายเมืองนิริกาสุดาจันท์

                                                                 (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

3.  การใช้สัมผัสสระชิด 2 คู่  กลบทที่มีลักษณะบังคับแบบนี้มี 5 ชนิด

3.1  กลบทกบเต้นสามตอน

         หมูเฒ่าเมาถึกมึกแถก                      เสียงผลากสากแผลกแสกแผลง

เสือรบสบร้องสองแรง                              กลางแปลงแกล้งปล้ำกล้ำเปลียว

                                                                 (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         ดูสวยด้วยสุดดุจสาว                        ร่ายชูู้รู้ฉาวร้าวฉาน

หมายน้องหมองหน้ามานาน                     เชิงจ้านชาญจัดชัดเจน

                                                                 (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

3.2  กลบทดวงเดือนประดับดาว

         สงสารนานนับลับหล้าโลก                สุดโศกโรคร้อนห่อนให้เห็น

เปลี่ยวเปล่าเหงาเงียบเยียบเยือกเย็น          ชวดเช่นเร้นรักชักเชือนแช

                                                                   (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

3.3  กลบทฟักพันร้าน

         คิดรื่นคืนร้างค้างเรื่องคิด                  จับผิดจิตเพียรเจียรพึ่งจับ

รับหน้าร่านักรักไหนรับ                                เกินนับกับน้องก้องนักเกิน

                                                                   (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

3.4  กลบทสิงโตเล่นหาง

         ประมาณพันกลั่นกล้าร่าเริงแสน        ถึงยอดแดนสยอนเดชเขตสถาน

ให้ครั่นคร้ามขามตัวกลัวฤทธิ์ราญ              ย่อมชำนาญการยุทธสุดฝีมือ

                                                                  (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         แต่พลิกแพลงแกล้งเชือนเลื่อนหลายนัด          เฝ้าผูกผัดพอให้เนิ่นเกินหน้าหนาว

แม้มิใช้ใครไปนั่งฟังเรื่องราว                                     จะแกล้งกล่าวกลับคำร่ำพาโล

                                                                                  (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

3.5  กลบทเสือซ่อนเล็บ

         จักแลกเปลี่ยนเจียนองค์ปลงแลกจิต                 แลกกายคิดติดต่อก่อกายหมาย

ท่าผู้เชิดเลิศชื่อลือผู้ชาย                                           จักเราบ่ายกายหนาพาเราไป

                                                                                   (กลบทศิริวิบุลกิตติ์)

         วิตกเรียมเทียมหงส์ลงตกปลัก                           จำเจ็บด้วยงวยรักหนักเจ็บจิต

จะออกประชันขันต่อขอออกฤทธิ์                               สัญชาติมิตรจิตสองพ้องชาติเดียว

                                                                                    (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)